Dobry nóż to podstawa każdej kuchni – i to bez względu na to, czy jest się ekspertem czy też amatorem w dziedzinie sztuki kulinarnej. To narzędzie kuchenne nie tylko umożliwia szybkie i sprawne przygotowywanie potraw, ale także może wpłynąć na smak i jakość samego dania. Dlatego też profesjonaliści posiadają w swojej kuchni co najmniej kilka rodzajów noży, a każdy z nich sprawdza się przy innej czynności. Jednak nie każdy musi od razu zaopatrywać się w kilka lub nawet kilkanaście sztuk tego narzędzia. W większości przypadków wystarczy jeden podstawowy nóż, który spełni wiele ról. Takim narzędziem jest nóż szefa kuchni, który powinien znaleźć się na wyposażeniu każdego miłośnika gotowania. Czym charakteryzuje się taki nóż i jak go wybrać? Oto kilka podstawowych informacji.
Nóż szefa kuchni – podstawowe cechy
Nóż szefa kuchni to jeden z najbardziej uniwersalnych noży, którego nie powinno zabraknąć w kuchni – bez względu na to, czy jest to królestwo profesjonalisty czy też jedynie amatora. Jego budowa charakteryzuje się stosunkowo szerokim i gładkim ostrzem wystającym poza uchwyt, które jest zakończone tak zwaną brodą (czyli bardzo ostrym czubkiem). Cechą wyróżniającą ten rodzaj noża jest stosunkowo krótkie ostrze oraz solidna i stabilna rękojeść, która doskonale dopasowuje się do dłoni. Dzięki temu nóż szefa kuchni nadaje się do bardzo wielu czynności, a przy jego użyciu można szatkować, siekać, kroić, wykrawać i porcjować w bardzo szybki i profesjonalny sposób. To wszystko sprawa, iż powinien być to podstawowy element każdego kucharza.
Jak wybrać nóż szefa kuchni – podstawowe zasady
Nóż szefa kuchni to niezwykle praktyczne i uniwersalne narzędzie, którego nie powinno zabraknąć w żadnym domu, w którym się gotuje. Jednak aby spełnił on wszystkie swoje podstawowe funkcje, to musi być wybrany w odpowiedni sposób. A ponieważ na rynku jest dostępnych co najmniej kilka rodzajów takiego noża, to warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę przy jego zakupie. Wśród podstawowych czynników wpływających na wybór trzeba wymienić między innymi materiał, z którego zostało wykonane ostrze, jego grubość, długość czy twardość. To wszystko wpływa nie tylko na jego jakość, ale także wygodę użytkowania.
Materiał, z którego zostało wykonane ostrze
Jedną z podstawowych kwestii przy wyborze noża szefa kuchni jest materiał, z którego zostało wykonane jego ostrze. W tym przypadku wybór jest naprawdę spory, a miłośnik gotowania może zdecydować się na bardzo różnorodne warianty. Wśród tych najpopularniejszych trzeba wymienić:
nóż ze stali nierdzewnej (odporny na rdzewienie przy odpowiedniej pielęgnacji, która wymaga dokładnego płukania i suszenia; noże tego typu zachowują ostrość przez długi okres czasu, ale ich ostrzenie jest dosyć problematyczne i w większości przypadków wymagające specjalisty)nóż ze stali węglowej (nóż niezwykle twardy i ostry, który dodatkowo charakteryzuje się łatwością ostrzenia i długim trzymaniem owej ostrości; jego mankamentem jest natomiast skłonność do rdzewienia, co wymaga odpowiedniej pielęgnacji; dodatkowo ten typ noża często się łamie i kruszy, co jest następstwem jego dużej twardości)nóż ze stali nierdzewnej wysokowęglowej (nóż łączący w sobie zalety narzędzi wykonanych ze stali nierdzewnej i węglowej – nie rdzewieje, jest odporny na przebarwienia i długo zachowuje ostrość)nóż ceramiczny (nóż charakteryzujący się lekkością, poręcznością i stosunkowo cienkim ostrzem, co sprawia, iż doskonale sprawdzi się u osób, które kroją szybko i dużo; dużym plusem noża ceramicznego jest twardość, odporność na ścieranie oraz długie zachowywanie ostrości; nóż ceramiczny nie wchodzi w żadne reakcje z żywnością, która jednocześnie nie przywiera do niego w trakcie krojenia; pewnym mankamentem jest jego skłonność do kruszenia się oraz konieczność ostrzenia przy użyciu diamentowej ostrzałki)nóż tytanowy (nóż charakteryzujący się lekkością, trwałością, ostrością i mniejszą podatnością na uszkodzenia; dużą zaletą tego rodzaju noży jest to, iż nie rdzewieją, nie łamią się, nie wchodzą w reakcje z żywnością i są bardzo uniwersalne; jednak w tym przypadku trzeba pamiętać o tym, aby wybierać noże tytanowe, a nie jedynie z powłoką tytanową, która po kilkudziesięciu użyciach może ulec zniszczeniu)Oprócz wyżej wymienionych rodzajów ostrza producenci noży proponują także te wykonane między innymi z chromu, niklu, manganu czy stali damasceńskiej. Jednak te ostatnie mają już bardzo różne właściwości i zazwyczaj są przeznaczone dla specjalistów. Przeciętny amator gotowania spokojnie może zdecydować się na nóż wykonany ze stali nierdzewnej, węglowej, ceramiki lub tytanu. Który z nich jest najlepszy? Według znawców najbardziej polecane są noże tytanowe i ceramiczne, które – przy właściwym użytkowaniu i pielęgnacji – wytrzymują naprawdę długie lata.
Długość ostrza
Innym kryterium wyboru noża szefa kuchni powinna być długość ostrza. W tym przypadku wybór jest naprawdę spory i warto dostosować go do indywidualnych potrzeb i preferencji. Najbardziej popularne długości ostrza noża szefa kuchni mieszą się w przedziale od 20 do 21 centymetrów – taka długość doskonale sprawdzi się zarówno przy krojeniu mięsa, jak i szatkowaniu warzyw czy owoców. Jednak wśród dostępnych noży są też te o długości ostrza do 18 centymetrów (wybierane zwłaszcza przez te osoby, które nie przepadają za długimi ostrzami) oraz powyżej 24 centymetrów, które najczęściej są wybierane przez bardzo doświadczonych kucharzy, dla których praca z tego rodzaju nożem nie jest czymś nowym. Jednak doświadczenie pokazuje, iż jeden rodzaj noża może być niewystarczający – zwłaszcza w przypadku osób, dla których gotowanie jest prawdziwą pasją. W takiej sytuacji można zdecydować się na zestaw noży, w którym zazwyczaj znajdują się trzy narzędzia o różnych długościach ostrzy. Z takim zestawem już nic nie stoi na przeszkodzie, aby w kuchni wyczarowywać prawdziwe kulinarne cuda.
Twardość noża – to także jest ważne
Rodzaj ostrza i jego długość to niezwykle istotne kryterium przy wyborze tego jakże ważnego narzędzia kuchennego. Ale to nie wszystkie aspekty, na które warto zwrócić uwagę. Równie ważna jest twardość noża. Dlaczego? Otóż ten parametr wpływa na późniejszy sposób ostrzenia i rodzaj ostrzałki, którą należy użyć do tego rodzaju czynności. Najbardziej powszechne i popularne noże szefa kuchni mieszczą się w granicach twardości od 56 do 66 HRC.
1) Noże o twardości do 59 HRC
Noże o twardości do 59 HRC cieszą się dużą popularnością wśród miłośników gotowania. I nie ma w tym dziwnego, gdyż taka grubość umożliwia ostrzenie noża na zwykłej ostrzałce kółkowej, która zazwyczaj znajduje się w niemal każdym domu. Ważne jest to, aby nie dopuścić do całkowitego stępienia ostrza – wtedy wystarczy kilkukrotne pociągnięcie noża po ostrzałce, aby przywrócić jego właściwości tnące. Wśród noży o twardości do 59 HRC są dostępne narzędzia o różnych właściwościach i różnym przeznaczeniu, co sprawia, iż każdy może dobrać je do indywidualnych potrzeb i upodobań.
2) Noże o twardości powyżej 60 HRC
Ten rodzaj noży – w odróżnieniu od tych charakteryzujących się niższą twardością – zazwyczaj wymaga już zastosowania profesjonalnych kamieni. Można wprawdzie użyć lepszych ostrzałek kółkowych, jednakże trzeba zdawać sobie sprawę z tego, iż ich używanie nie przyniesie oczekiwanego rezultatu. Co więcej – czas ostrzenia na ostrzałkach kółkowych będzie zdecydowanie dłuższy niż w przypadku noży, których twardość nie przekracza 59 HRC. Dlatego też poleca się stosowanie odpowiednich kamieni, wśród których można wymienić kamienie syntetyczne, naturalne lub ceramiczne. Do użytku domowego najlepszym wyborem będzie kamień syntetyczny o granulacji 1000/3000.
3) Noże o twardości powyżej 63 HRC
Noże szefa kuchni posiadające twardość powyżej 63 HRC są najczęściej wybierane przez kulinarnych profesjonalistów. Ich cecha wyróżniająca to niezwykła ostrość cięcia oraz długi okres zachowywania tej ostrości. Jednak taki nóż wymaga profesjonalnego ostrzenia, które bardzo rzadko jest możliwe do wykonania w warunkach domowych. Niepowtarzalną zaletą noży o takiej grubości jest niewątpliwie ich uniwersalność, która sprawia, iż można je wykorzystywać niemal we wszystkich czynnościach kuchennych. Natomiast długa wytrzymałość ostrości umożliwia długotrwałe stosowanie, bez konieczności częstego odwiedzania profesjonalisty w zakresie ostrzenia ostrzy.
Profesjonalny rynek noży szefa kuchni oferuje narzędzia o różnej grubości ostrza. Przed ostatecznym wyborem któregoś z nich warto przeanalizować swoje potrzeby oraz możliwości ostrzenia. Jest to tym bardziej istotne z tego powodu, iż nieprofesjonalne ostrzenie ostrzy może je zniszczyć i sprawić, iż nóż nie będzie nadawał się do użytku. Dlatego też w przypadku braku umiejętności i wiedzy warto oddać swoje noże w ręce specjalisty.
Wygoda i komfort użytkowania
Dobry nóż szefa kuchni musi charakteryzować się kilkoma obiektywnymi cechami. Wśród nich trzeba wymienić przede wszystkim odpowiednią długość i twardość ostrza, materiał, z którego jest ono wykonane oraz jakość i wytrzymałość. Ale to nie wszystko. Oprócz tych jakże obiektywnych wyznaczników dobrego noża trzeba też zwrócić uwagę na cechy bardziej subiektywne. Tutaj liczy się także bezpieczeństwo, komfort i wygoda użytkowania – tym bardziej, iż jest to narzędzie, którego w kuchni używa się codziennie. Dlatego też dobry nóż musi leżeć pewnie w dłoni, a jego użytkowanie nie powinno sprawiać absolutnie żadnych trudności. Sam nóż powinien być stabilny i ergonomiczny, co zapewnia nie tylko bezpieczeństwo, ale też wygodę stosowania. Wielu specjalistów zwraca też uwagę na to, iż nóż to swego rodzaju przedłużenie ręki kucharza. Co to oznacza w praktyce? Otóż to kuchenne narzędzie powinno być dostosowane do wzrostu użytkownika oraz jego umiejętności i doświadczenia w posługiwaniu się tego rodzaju nożem. Tylko wtedy nóż będzie nie tylko przydatny, ale też wygodny i bezpieczny.
Mówiąc o wyborze noża szefa kuchni warto też wspomnieć o producentach i cenie. Sam koszt takiego narzędzia może być bardzo różny – od 100 do nawet 3500 złotych. I chociaż tak duży wydatek nie zawsze jest konieczny (zwłaszcza w przypadku amatorskiego i domowego użytkowania), to jednak warto zdecydować się na te wysokiej jakości, oferowane przez uznanych producentów. Taki nóż to gwarancja tego, iż będzie on w użytkowaniu przez co najmniej kilka lat.
Dobry nóż szefa kuchni to podstawa wyposażenia każdego kucharza – bez względu na jego umiejętności i doświadczenie. Decydując się na taki zakup warto wziąć pod uwagę kilka podstawowych aspektów, które w dużej mierze decydują o jakości i przeznaczeniu takiego noża. Jednak to nie wszystko. Aby nóż szefa kuchni służył nam przez długi okres czasu, to trzeba wykorzystywać go zgodnie z przeznaczeniem. Ten rodzaj noża nie powinien być używany do krojenia zamrożonego mięsa czy otwierania konserw lub słoików. Dlaczego? Otóż grozi to różnymi uszkodzeniami, co spowoduje, iż nóż nie będzie nadawał się do użytku. Równie istotna jest jego pielęgnacja. Tutaj warto zapoznać się ze wskazówkami producenta, który często informuje o sposobach mycia czy ostrzenia (na przykład niektóre noże nie mogą być myte w zmywarce, a do ich czyszczenia niezbędne są miękkie gąbki z użyciem delikatnego detergentu). Zastosowanie się do wytycznych zawartych na etykiecie gwarantuje długotrwałe stosowanie takiego noża, przy użyciu którego można przyrządzać smaczne, zdrowe i pięknie podane dania.